Het klinkt simpel, gewoon ‘nee’ zeggen als je iets niet wilt doen, maar voor heel veel mensen is dat een hele hobbel. Zij doen dus ‘ja’, terwijl ze eigenlijk ‘nee’ hadden willen zeggen. Het stellen van grenzen is voor veel mensen lastig en zo komt er meer hooi op hun vork dan misschien wel goed voor ze is. Dit wuiven ze dan weg door dingen te zeggen als ‘ach, het kostte me toch niet zoveel tijd.’ Of ‘het was de moeite niet om over in discussie te gaan’, of ‘iemand moet het toch doen.’ Hiermee gaan ze dus over hun eigen grens en op den duur gaat dit stress opleveren. Het bewaken van grenzen is daarom erg belangrijk bij het houden van een goede inspanning en herstelbalans. Maar hoe pak je dat dan handig aan?
Bewustwording:
Het is natuurlijk ook niet zo dat je tegen alles ‘nee’ hoeft te gaan zeggen, maar het is wel belangrijk om goed voor jezelf te bepalen wanneer het eigenlijk een ‘nee’ had moeten zijn, terwijl je een ‘ja’ weggaf. Dit doet namelijk iets met je. Als je zo een moment bemerkt, luister dan eens even heel goed naar je lijf. Zonder je even af, ga even ergens rustig zitten (desnoods op het toilet). Zit dan even stil, denk even over de situatie na en voel even goed welke emoties die bij jou teweeg brengt. Ben je nu over jouw grens heengegaan? Hoe voelt dat? Het zijn niet alleen gedachten waarschijnlijk, maar ook allerlei gevoelens in je lijf. We hebben niet voor niets al die gezegdes in ons repertoire van ‘een knoop in je maag’, tot ‘mijn hart klopt in mijn keel’. Als je dit bij jezelf bemerkt, dan kun je ook voor jezelf bepalen of het wel of niet beter was geweest een duidelijke grens te stellen, ofwel ‘nee’ te zeggen.
Doel stellen:
Voordat je nu zelf aan de slag gaat met ‘nee’ zeggen, is het handig om er ook een concreet doel aan te koppelen en die ook gewoon voor jezelf op te schrijven. Wat wil je bereiken? Minder taken, betere werkbalans? Respect van collega’s? Niet opgezadeld worden met de problemen van een ander? Of is er een andere reden?
Nee zeggen, gebruik de 4G regels van feedback:
Nu je voor jezelf je doel hebt opgeschreven, kun je er mee aan de slag. Omdat een ‘botte nee’ nooit je mond uit zal komen, geef ik je hierbij nog een paar tips hoe je jouw ‘nee’ netjes kunt verpakken. Dit kan veilig via de regels van feedback, ofwel de 4G’s; Gedrag observatie, Gevoelsbeschrijving, Gevolg van gedrag, Gewenst gedrag. Belangrijk is dat je er geen waardeoordeel aan hangt, blijft bij wat je objectief observeert en vanuit ik-termen spreekt over wat jij daarbij voelt en wat voor jou het gevolg is. Ook is het aan te raden het gewenste gedrag zo veel mogelijk vanuit verbinding met de ander en positief te formuleren. Ter voorbereiding kun je misschien een recent geval van ja-zeggen-maar-nee-willen voor de geest halen en deze oefening voor jezelf verder uitschrijven of een situatie die nu voor jou actueel is uitschrijven (echt dat helpt; gewoon even opschrijven). Onderstaand een voorbeeld:
Voorbeeld situatie: Jouw leidinggevende geeft jou te pas en te onpas extra klussen, terwijl je eigenlijk al vol zit met je gewone werk. Je hebt het idee dat jouw leidinggevende geen oog heeft voor het werk wat je al verzet gedurende een werkweek. Je voelt je daardoor niet echt gewaardeerd en ook behoorlijk gestresst, want nu moet er nog meer werk gedaan worden.
Het 4G stappenplan: Ik begrijp dat je het druk hebt en mij nu vraagt deze klus erbij te pakken (gedragsobservatie), het geeft mij een gestresst gevoel (gevoelsbeschrijving), ik heb daar last van want dan neemt mijn werkdruk nog meer toe (gevolg van gedrag), ik kan deze klus er nu niet bij doen. Ik zie wel een oplossing door tweemaal per week kort overleg te hebben over de te verwachte klussen, zodat we hier samen prioriteit in aan kunnen brengen en werk kunnen plannen (gewenst gedrag).
Ervaring en wat levert het op?
Als je jouw plan hebt uitgedacht, blijft er nog een stap over; DOEN. Spannend, maar wel de manier om erachter te komen of de gekozen methode jou helpt. Hoe voelt het voor jou om het op deze manier te doen, hoe wordt er op jouw uitleg gereageerd? Als het lukt dan gaat het jou ongetwijfeld voldoening geven. Want die 'nee' is veel efficiënter dan die 'ja' (waar je extra werk, of buikpijn van krijgt). Het geeft je meer controle en een groter gevoel van autonomie.
Grenzenstellen is een onderdeel van zelfmanagement en draagt onder andere bij aan het vergroten van de autonomie op het werk en is daarnaast een belangrijk onderdeel bij het vinden van een goede balans tussen inspanning en ontspanning. Een onderdeel waarbij de arbeidspsycholoog je door middel van inzichtgevende en oplossingsgerichte gesprekken in kan ondersteunen.
Comments